پالسیشن دمپر

پالسیشن دمپر (یا ضربان‌گیر) یک تجهیز مکانیکی است که برای کاهش یا حذف نوسانات فشار (پالس‌ها) در سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک استفاده می‌شود. این دستگاه با جذب انرژی ناشی از تغییرات ناگهانی فشار، جریان سیال را یکنواخت کرده و از آسیب به تجهیزات پایین‌دست جلوگیری می‌کند.

علت ایجاد پالس‌های فشار

• روشن/خاموش شدن پمپ‌های پیستونی یا دنده‌ای

• باز و بسته شدن ناگهانی شیرهای کنترل

• تغییرات دبی جریان در سیستم‌های دینامیک

• ضربات قوچ (Water Hammer) در خطوط لوله

انواع پالسیشن دمپر

1. دمپرهای دیافراگمی (Diaphragm Type)

• متداول‌ترین نوع، شامل یک محفظه گاز (معمولاً نیتروژن) و یک دیافراگم انعطاف‌پذیر

• سیال تحت فشار، دیافراگم را فشرده کرده و انرژی پالس‌ها را جذب می‌کند

• مناسب برای سیستم‌های با فشار متوسط تا بالا (تا 1000 بار)

2. دمپرهای پیستونی (Piston Type)

• از یک پیستون و فنر برای جذب ضربات استفاده می‌کنند

• تحمل فشار بالاتر ولی محدودیت در تحمل دما

• کاربرد در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی

3. دمپرهای بلادرنگ (Active Dampers)

• مجهز به سنسور فشار و سیستم کنترل الکترونیکی

• قابلیت تنظیم خودکار بر اساس شرایط عملیاتی

• قیمت بالا ولی عملکرد بسیار دقیق

محاسبات انتخاب پالسیشن دمپر

• حجم موثر (Effective Volume):

  Copy

  Download

  V = (Q × ΔP) / (n × P_avg × K)

  • Q: دبی پمپ (لیتر/دقیقه)

  • ΔP: میزان مجاز نوسان فشار

  • n: تعداد پالس‌ها در هر دور پمپ

  • K: ضریب سیستم (0.6 برای دیافراگمی)

• فشار پیش‌تغذیه گاز (Pre-charge Pressure):
  معمولاً 80-90% حداقل فشار سیستم

کاربردهای صنعتی

• صنایع نفت و گاز: خطوط انتقال مواد نفتی

• صنایع غذایی: سیستم‌های پرکن بطری

• تجهیزات پزشکی: پمپ‌های دوزینگ

• سیستم‌های آبیاری: جلوگیری از ضربه قوچ

نصب و نگهداری

1. بهترین مکان نصب: نزدیک به منبع ایجاد پالس (خروجی پمپ)

2. بررسی دوره‌ای فشار گاز نیتروژن (سالانه)

3. بازرسی دیافراگم هر 2 سال یا 10,000 ساعت کارکرد

مزایا

• افزایش عمر تجهیزات (پمپ‌ها، شیرها، لوله‌ها)

• کاهش صدا و ارتعاشات سیستم

• بهبود دقت در سیستم‌های اندازه‌گیری جریان

• جلوگیری از خستگی مواد در اثر تنش‌های متناوب

معایب

• هزینه اولیه نسبتاً بالا

• نیاز به فضای نصب کافی

• محدودیت دمایی در انواع دیافراگمی

جدول مقایسه انواع

نتیجه‌گیری

پالسیشن دمپرها نقش حیاتی در پایداری سیستم‌های سیال ایفا می‌کنند. انتخاب نوع مناسب به فاکتورهای فشار، دما، نوع سیال و بودجه پروژه بستگی دارد. در سیستم‌های حساس، استفاده از دمپرهای دیافراگمی با قابلیت تنظیم فشار پیش‌تغذیه توصیه می‌شود. نگهداری دوره‌ی این تجهیزات برای حفظ عملکرد بهینه ضروری است.